امـروزه علیـرغم ایجـاد تغییـرات عمیـق فرهنگـی و تغییـردر شـیوه هـای زندگی، بسیاری از افراد ، در رویارویی با مسائل زندگی ، فاقد توانایی های لازم و اساسی هستند و همین امر آنـان را در مواجهـه بـا مسـائل و مشـكلات زندگی روزمره و مقتضیات آن آسیب پذیر نموده است .
انسـانها بـرای مقابلـه ســازگارانه بـا اسـترس هــا ، موقعیـت هـای مختلــف وكشمكش های زندگی به كاركردهایی نیاز دارند كه آنان را در كسب این توانایی تجهیز نمایـد . ایـن كاركردهـا بسـیار زیربنـایی هسـتند و در فرآینـد تحول ، شكل می گیرند . كاركردهایی نظیـر شـناخت ، عواطـف و رفتارهـا كه در قالب ساختارهایی مانند عـزت نفـس ، خودكارآمـدی ، توانـایی حـل مسئله، مقابله ، درك از خود ، مهـارت هـای اجتمـاعی و بـین فـردی تجلـی مییابند (رادفر و حمیدی، ۱۳۸۷).
منظور از مهارت های زندگی، آن گروه توانایی های روانی – اجتماعی است كه فرد را برای مقابله مؤثر و پرداختن به كشمكش ها و موقعیتهای زندگی یاری می بخشد. این توانایی ها فرد را قادر می سازد تا در رابطه با سایر انسانها ، جامعه ، فرهنگ و محیط خود مثبت و سازگارانه غمل كند و سلامت روانی خود را تأمین نماید.
مطالعات نشان داده اند ارتقای مهارت های زندگی در بهبود کیفیت زندگی ، افزایش سلامت جسمانی و روانی افراد موثر است. با این آموزش ها افراد می آموزند در برخورد با مشکلات فردی و اجتماعی، پس از تعریف مشکل و بازشناسی آن، بهترین واکنش را نشان دهند (محمودی، زهراکار، و شعبانی، ۱۳۹۲).
اهداف مهارت های زندگی
برنامه های مختلفی كه بر اساس آموزش مهارت ها در زمینه ارتقای سلامت روانی اجرا می شود دارای اهداف اصلی و اساسی زیر هستند (رادفر و حمیدی، ۱۳۸۷) :
-
- تقویت اعتماد به نفس
- تقویت روحیه مشاركت و همكاری
- رشد و تقویت عواطف انسانی
- ایجاد روحیه مقاومت در برابرتبلیغات مسموم
- كمك به شناسایی و بیان احساسات
- تأمین سلامت جسمی و بهداشت روانی
- تقویت مهارت های ارتباطی
- ساختن یك شهروند متعادل و مقبول اجتماع
- تقویت روحیه همزیستی مسالمت آمیز
- ارتقاء سازگاری فرد با خودش، با دیگران و محیط زندگیش
انواع مهارت های زندگی
سازمان بهداشت جهانی مهارت های زندگی را بـا عنـاوین دهگانـه زیـر مشخص نموده است كه برخورداری از هر یك از این مهارت ها مستلزم دانستن، تمرین، و به كارگیری هر چه بیشتردر زندگی روزمره است . مهارت خودآگاهی، مهارت همدلی، مهارت روابط بین فردی، مهارت ارتباط مؤثر، مهارت مقابله با استرس، مهارت مدیریت برهیجان ها، مهارت حل مسئله، مهارت تصمیم گیری، مهارت تفكر خلاق، و مهارت تفكر نقادانه.
آشنایی و آموزش این مهارت های دهگانه را در مقالات جداگانه توضیح خواهیم داد.
منابع
رادفر، ش. و حمیدی، ف. ( ۱۳۸۷). راهنمای آموزش مهارت های زندگی. پژوهشكده مهندسی و علوم پزشكی جانبازان: تهران.
محمودی، م.، زهراکار، ک.، و شعبانی، ح. (۱۳۹۲). اثر بخشی آموزش مهارت های زندگی بر بهبود کیفیت زندگی دانشجویان. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی. ۱۰ (۳۷): ۷۱-۷۹.
